Komornik. Potrącenia z wynagrodzenia.

Zajęcie komornicze, czyli potrącenia z wynagrodzenia zależy od zarobków dłużnika. W przypadku zajęcia wynagrodzenia, komornik z pensji minimalnej nic nie może zabrać. Według obowiązujących przepisów prawa płaca minimalna w 2024 roku musi zostać w pełni wypłacona osobie, której toczy się egzekucja komornicza. Prawo chroni więc osoby, które otrzymują najniższą krajową przed utratą środków do życia. Trzeba pamiętać, że przy zajęciach alimentacyjnych nie ma ochrony wynagrodzenia i komornik może zająć max 60% wynagrodzenia. Wysokość kwoty wolnej od potrąceń określają przepisy, a podstawą prawną jest kodeks pracy. Kwota wolna od potrąceń zależy od kwoty wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku. Od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku – jego wysokość wynosi 4300 zł.

Pracownik nie musi wyrażać zgody na dokonywanie potracenia z wynagrodzenia:

• kwot egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych i innych należności,
• zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.

Zmiana pracy a zajęcie wynagrodzenia

Nawet jeśli zmienimy miejsce zatrudnienia, nie uciekniemy od komornika, ponieważ w świadectwie pracy musi być wykazane zajęcie komornicze. Nakłada również obowiązki informacyjne na dotychczasowego pracodawcę względem nowego. Jeżeli dotychczasowy pracodawca zna nowego, obligowany jest do przesłania mu zawiadomienia i innych dokumentów dotyczących zajęcia oraz do powiadomienia o tym komornika i dłużnika. 

Nowy pracodawca, który otrzymał świadectwo pracy, z którego wynika, że wynagrodzenie podlegało zajęciu, zawiadamia o zatrudnieniu pracownika, byłego pracodawcę oraz komornika. Zatem zmiana pracodawcy również nie wpłynie na zawieszenie czy umorzenie egzekucji. Nawet sam dłużnik powinien poinformować komornika o zmianie pracodawcy. 

Obowiązki pracodawcy

Dokonując potrącenia z wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia:

• przedstawił za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów;
• podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
• czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
• w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa,

Pracodawca zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie tych okoliczności. 

Z artykułu 884 Kodeksu Postępowania Cywilnego wynika zasada ciągłości zajęcia wynagrodzenia, zgodnie z którą zajęcie obowiązuje nadal, choćby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. Oznacza, to, że zmiana umowy, nawiązanie nowej nie ma wpływu na trwającą egzekucję komorniczą. Zasada ciągłości znajduje również swój wyraz w obowiązku umieszczenia na świadectwie pracy dłużnika, informacji o tym, że wynagrodzenie podlegało zajęciu. Nakłada również obowiązki informacyjne na dotychczasowego pracodawcę względem nowego.

Granice egzekucji komorniczej z wynagrodzenia – umowa o pracę

Egzekucja komornicza z wynagrodzenia za pracę obejmuje wszystkie świadczenia związane z zatrudnieniem, które pracodawca wypłaca pracownikowi. Dotyczy, to regularnego wynagrodzenia, umów zleceń, a także nagród, premii, udziałów w funduszach zakładowych oraz innych świadczeń wynikających z zatrudnienia. Egzekucji nie podlegają należności przysługujące po zakończeniu stosunku pracy np. zwrot kosztów podróży czy diety.

Zakres egzekucji komorniczej z wynagrodzenia reguluje art. 87 i 871 Kodeksu pracy. W przypadku egzekucji zobowiązań innych niż alimentacyjne, komornik może zająć nie więcej niż połowę wynagrodzenia. Zajęta kwota nie może być niższa niż ustawowe minimalne wynagrodzenie za pracę. W przypadku egzekucji alimentów wolna od zajęcia pozostaje kwota wynosząca, co najmniej 3/5 wynagrodzenia (po potrąceniu podatków i innych obciążeń), bez dodatkowych ograniczeń kwotowych.

Granice egzekucji komorniczej z umowy zlecenia

Zgodnie z art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego, egzekucja z wierzytelności wynikających z umów cywilnoprawnych, takich jak:

• umowa zlecenia
• umowa o świadczenie usług
• umowa o dzieło
• podlega podobnym zasadom jak egzekucja z wynagrodzenia za pracę. Warunkiem jest jednak, aby świadczenie miało charakter powtarzający się i służyło zapewnieniu utrzymania dłużnikowi lub było jego jedynym źródłem dochodu. Oznacza to, że wynagrodzenia z tych umów mogą być chronione przed egzekucją na podobnych zasadach, jak wynagrodzenie za pracę.
• Kluczowe przy ocenie takiej sytuacji są regularność oraz cykliczność otrzymywanych świadczeń, a także fakt, czy dłużnik posiada inne źródła dochodu. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w wyroku z 13 lutego 2014 r. (sygn. I ACa 1057/13). Ograniczenia egzekucji stosuje się do wszelkich powtarzających się świadczeń mających na celu zapewnienie utrzymania. Mogą to być umowy cywilnoprawne lub umowy najmu.

WAŻNE!

Świadczenia powtarzające się to te, które dłużnik otrzymuje w regularnych odstępach czasu. W odniesieniu do takich wynagrodzeń komornik musi ustalić kwotę wolną od potrąceń. Nie może ona być niższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku kalendarzowym. Nie ma jednoznacznych przepisów dotyczących tego, czy kwota wolna od egzekucji przy umowach cywilnoprawnych powinna być obniżana proporcjonalnie do czasu pracy.

Jeżeli jesteśmy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, jak i na umowę cywilnoprawną, to egzekucja z wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej odbywa się na takich samych zasadach jak z wynagrodzenia za pracę. Pod warunkiem że wynagrodzenie to ma charakter powtarzający się i służy zapewnieniu utrzymania.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia nie służy utrzymaniu, a jest jedynie dodatkowym dochodem. W takim przypadku komornik może zająć całość wynagrodzenia.

Jeśli komornik zajmie całość wynagrodzenia, a jest to jedyny dochód zleceniobiorcy, osoba ta powinna niezwłocznie zwrócić się do komornika z wnioskiem o ograniczenie egzekucji, powołując się na art. 833 § 21 KPC. Wniosek musi być odpowiednio uzasadniony. Zleceniobiorca powinien przedstawić dowody, takie jak umowa zlecenia czy wyciąg z konta, potwierdzające, że wynagrodzenie ma charakter powtarzający się i stanowi jedyne źródło utrzymania.

Jeśli komornik odmówi ograniczenia egzekucji ( potrącenia z wynagrodzenia ) zleceniobiorca ma prawo złożyć skargę na jego czynności, zgodnie z art. 767 KPC, zachowując tygodniowy termin od dnia otrzymania decyzji.

Zleceniodawca nie ma uprawnień do samodzielnego ograniczenia wysokości egzekucji – niezbędna jest interwencja komornika lub decyzja sądu.

Co w razie zbiegów egzekucji sądowej i administracyjnej ?

Zbieg egzekucji następuje w sytuacji, gdy do jednego wynagrodzenia rości sobie prawo kilka organów egzekucyjnych. Ważne jest, aby mieć świadomość tego, który dług ma zostać spłacony w pierwszej kolejności.